Het retentierecht van de aannemer: uitleg en toepassing
In de bouwsector komt het regelmatig voor dat een opdrachtgever zijn betalingsverplichtingen niet nakomt. Voor een aannemer, die al kosten heeft gemaakt, is dit een vervelende situatie. In dergelijke gevallen biedt het retentierecht in de bouw een krachtig juridisch middel om alsnog betaling af te dwingen. Deze pagina legt uit wat het retentierecht voor de aannemer inhoudt, wanneer het van toepassing is en welke juridische voorwaarden en grenzen daaraan verbonden zijn.
Wat is het retentierecht in de bouw?
Het retentierecht is het recht van een aannemer om het uitgevoerde werk achter te houden totdat de opdrachtgever de verschuldigde betalingen voldoet. In eenvoudige termen: de aannemer "gijzelt" het werk totdat de facturen zijn betaald. Een voorbeeld hiervan is een aannemer die een woning bouwt of renoveert; zolang de opdrachtgever niet betaalt, kan de aannemer de sleutels van de woning achterhouden en de bouwplaats afsluiten.
Wanneer mag een aannemer het retentierecht uitoefenen?
Het inroepen van het retentierecht door de aannemer is aan duidelijke voorwaarden gebonden. Alleen wanneer aan de volgende drie criteria is voldaan, is het recht rechtsgeldig toepasbaar:
- Opeisbare vordering: De aannemer kan het retentierecht alleen uitoefenen wanneer de betaling daadwerkelijk verschuldigd is. Dit betekent dat de betalingstermijn is verstreken of dat een ingebrekestelling heeft plaatsgevonden.
- Voldoende samenhang: Het niet-nakomen van de betalingsverplichting moet direct gerelateerd zijn aan het werk dat de aannemer heeft uitgevoerd. De aannemer kan dus alleen retentierecht uitoefenen op het werk waarvoor betaling wordt verlangd.
- Controle over het object: De aannemer moet feitelijk de macht hebben over het werk of de bouwplaats. Hij moet bijvoorbeeld de enige zijn met de sleutel of de mogelijkheid hebben om de bouwplaats fysiek af te sluiten.
Specifieke eisen bij het retentierecht in de bouwpraktijk
Binnen het bouwrecht geldt een aanvullende vereiste: de aannemer moet ondubbelzinnig aangeven dat hij zich beroept op het retentierecht in de bouw. Dit gebeurt doorgaans door het plaatsen van een hekwerk om de bouwplaats met een duidelijke vermelding dat het retentierecht wordt uitgeoefend. Het kan verstandig zijn om dit proces officieel vast te laten leggen door een deurwaarder of foto’s te maken ter bewijsvoering.
Grenzen aan het retentierecht
Hoewel het retentierecht van de aannemer een effectief juridisch instrument is, zijn er ook grenzen aan de toepassing. Zo moet het gebruik proportioneel zijn ten opzichte van het openstaande bedrag. Het is bijvoorbeeld niet redelijk om een bouwplaats volledig af te sluiten voor een kleine betalingsachterstand. Ook mag het retentierecht niet leiden tot buitensporige schade voor de opdrachtgever. Het mag ook niet zomaar worden gebruikt om de opdrachtgever onder druk te zetten.
Daarnaast kan een opdrachtgever naar de rechter stappen om het retentierecht op te laten heffen. De rechter kan oordelen dat het recht onterecht is toegepast, in welk geval de aannemer het werk moet vrijgeven en mogelijk een schadevergoeding moet betalen.
Voorkom discussie over het retentierecht
Hoewel het retentierecht een nuttig juridisch instrument is, is het vaak beter om betalingsproblemen te voorkomen. Dit kan door duidelijke afspraken te maken over betalingstermijnen en door gefaseerde betalingen te hanteren. Ook is goede communicatie met de opdrachtgever van groot belang, zelfs wanneer de samenwerking moeizaam verloopt.
Overweegt u het retentierecht als aannemer in te roepen? Laat u dan vooraf goed juridisch adviseren. Dit voorkomt verdere escalatie en waarborgt een correcte en juridisch verdedigbare toepassing.
Conclusie
Het retentierecht biedt aannemers een effectieve manier om zich te beschermen tegen opdrachtgevers die hun betalingsverplichtingen niet nakomen. Door het werk achter te houden tot betaling is ontvangen, kan de aannemer zichzelf van een zekere positie verzekeren. Echter, het is belangrijk om zorgvuldig te werk te gaan en het retentierecht proportioneel toe te passen.
Heeft u als aannemer te maken met onbetaalde facturen en wilt u weten of u het retentierecht kunt inzetten? Of bent u een opdrachtgever die geconfronteerd wordt met een retentierecht? Neem dan contact op met onze specialisten Linda van der Knaap of Thijs van Munster voor advies.
