Algemene voorwaarden en bekendheidsuitzondering: maakt het uit hoe de wederpartij bekend raakte met de voorwaarden?

Bij het sluiten van een overeenkomst spelen algemene voorwaarden vaak een rol. De gebruiker van algemene voorwaarden, moet deze bij het sluiten van het contract van toepassing verklaren en ter hand stellen aan de wederpartij. Indien dit niet gebeurt, kan de wederpartij de voorwaarden vernietigen. Als de wederpartij bekend is met de algemene voorwaarden, dan is het niet nodig dat deze voorwaarden nogmaals ter hand worden gesteld. In een recent arrest heeft de Hoge Raad zich uitgelaten over de vraag of het bij deze bekendheidsuitzondering op de terhandstellingsplicht uitmaakt op welke wijze de wederpartij op de hoogte is geraakt van de algemene voorwaarden (ECLI:NL:HR:2022:1599).

De hoofdregel: terhandstellingsplicht

In beginsel geldt dat de gebruiker van algemene voorwaarden de wederpartij een redelijke mogelijkheid moet bieden om van de algemene voorwaarden kennis te nemen. De gebruiker heeft deze redelijke mogelijkheid geboden als hij de algemene voorwaarden voor of bij het sluiten van de overeenkomst aan de wederpartij ter hand heeft gesteld. Als de voorwaarden niet ter hand zijn gesteld, heeft de wederpartij een bevoegdheid tot vernietiging. Bij een succesvol beroep op vernietiging, zijn de algemene voorwaarden niet van toepassing.

Bekendheidsuitzondering

In 1999 heeft de Hoge Raad in zijn arrest Geurtzen/Kampstaal echter een belangrijke (bekendheids)uitzondering op de terhandstellingsplicht gemaakt. Volgens de Hoge Raad kan een wederpartij zich niet op de vernietigbaarheid van een beding in algemene voorwaarden beroepen, als zij ten tijde van het sluiten van de overeenkomst met de algemene voorwaarden bekend was of bekend kon worden geacht.

Daarbij valt te denken aan het geval dat regelmatig gelijksoortige overeenkomsten tussen partijen worden gesloten, terwijl de algemene voorwaarden bij het sluiten van de eerste overeenkomst ter hand zijn gesteld. Een ander voorbeeld is een van algemene voorwaarden deel uitmakende eenvoudige exoneratieclausule, die in een winkel of bedrijfsruimte op duidelijke wijze aan klanten wordt gepresenteerd. In beide gevallen is de bekendheid van de wederpartij met de algemene voorwaarden te herleiden tot een toedoen van de gebruiker van de voorwaarden.

Toedoen gebruiker vereist voor bekendheid met voorwaarden?

Met het arrest van 11 november 2022 heeft de Hoge Raad de mogelijkheid tot vernietiging verder ingeperkt en daarmee de bekendheidsuitzondering verruimd. De Hoge Raad oordeelt in zijn arrest dat het niet meer uitmaakt of de bekendheid met de algemene voorwaarden door toedoen van de gebruiker is ontstaan. Het toevalligerwijs bekend raken met de algemene voorwaarden is voldoende voor toepassing van de bekendheidsuitzondering. Kortom, het is volgens de Hoge Raad irrelevant hoe de kennis van de algemene voorwaarden bij de wederpartij is ontstaan. De gedachte hierachter is dat degene die de voorwaarden al kent niet meer behoeft te worden beschermd.

Nog vragen over bovenstaande? Neem dan contact op met de advocaten van onze gespecialiseerde contractenrechtsectie. Wij staan u graag te woord.